Over Bulgarije

Maak kennis met de samenleving en de economie

In vogelvlucht:

Hoofdstad: Sofia, Aantal inwoners: 8,2 miljoen, Oppervlakte: 110.994 km2 (2,5 keer groter dan Nederland), Taal: Bulgaars, Munt: Lev, Religie: Bulgaars Orthodox (85%) en Moslim (13%), Culturen: Bulgaren (ca. 90%). De grootste minderheden zijn Turken (ca. 900 000) en Roma (ca. 200 000).

De Balkan in Zuid-Oost Europa

Bulgarije ligt in Zuidoost Europa. De officiële naam is Republika Bulgaria (uitspraak: repoeblieka Boelgaria). Op z’n Bulgaars: Република България. Bulgarije maakt onderdeel uit van ‘de Balkan’. De Balkan zijn een groep landen waarover gedeelten van een groot gebergte, genaamd de Balkan, verspreid ligt. In Bulgarije zijn vele grote en kleine rivieren, maar de meest bekende rivier is de Donau. Je zou denken dat er in Bulgarije veel scheepvaart is, maar de meeste riviertjes zijn niet diep genoeg voor grote schepen, behalve dan de Donau.

Alexander Nevski Kathedraal in Sofia, Bulgarije.

Topografie en manier van leven

Bulgarije is 2,5 keer groter dan Nederland en er wonen 8,2 miljoen inwoners. In Nederland wonen ongeveer 16 miljoen inwoners. De Bulgaren hebben dus veel meer ruimte om te leven, dan wij in ons dichtbevolkte landje.
In de hoofdstad Sofia wonen ruim een miljoen mensen. Dat is ook de grootste stad van het land. Varna ligt aan de kust van de Zwarte Zee en is ook een grote stad (ongeveer 350.000 inwoners). Ongeveer 70% van de bevolking woont in de steden.
De rest van de Bulgaren wonen verspreid op het dunbevolkte platteland. Zij zijn boeren in de akkerbouw en zij verbouwen vooral gewassen zoals: tarwe, maïs, gerst, zonnebloemzaden, tomaten, komkommers en aardappelen. Ook houden boeren vee: runderen, varkens, schapen, geiten en kippen.

Jongen met ketting van tabaksbladeren. Foto: Nadejda Chipeva

Hete zomers en strenge winters

Noord-Bulgarije heeft een uitgesproken landklimaat, met hete zomers en strenge winters. Ten zuiden van het Balkan-gebergte, dat een klimaatscheiding vormt, heerst een zachter klimaat en vertoont dichter bij Griekenland steeds meer mediterrane trekjes. In de zomer kan het flink warm worden variërend tussen de 27 en 30 graden C.

In de winter kan het echt ook flink koud worden. In de bergen valt dan vaak een flink pak sneeuw, zodat er zelfs geskied kan worden. In de hoogste bergen blijft de sneeuw zelfs liggen tot in de zomermaanden. In het Bulgaarse laagland valt maar weinig sneeuw.

De laagste temperatuur, gemeten in bewoond gebied, was geregistreerd in de winter van 1947 in de stad Tran, ten westen van Sofia, – 38.3 graden Celsius.
De hoogste temperatuur was gemeten in de zomer van 1916 in Sadovo, vlakbij Plovdiv, 45.2 graden Celsius.

Veel bomen en diersoorten

In Bulgarije zijn veel soorten bossen, omdat er een overgangsklimaat is tussen land- en mediterraan klimaat. Het Balkangebergte heeft veel loofbossen, met wilde kastanjes, iepen, eiken of essen. Het Piringebergte heeft meer een vegetatie zoals in de Alpen. In het Rhodopigebergte komen veel meer naaldbossen voor.
Omdat het klimaat zo gevarieerd is, komt er ook een verscheidenheid aan dieren voor. In de bergen komen wilde zwijnen, wolven en beren voor. Daarnaast telt Bulgarije ca. 350 vogelsoorten.

Het Pirin gebergte ligt in het Zuidwesten van Bulgarije.

Bewoners van Bulgarije, een historisch overzicht

Van oorsprong zijn het niet de Bulgaren die in Bulgarije woonden. In de Oudheid waren het de Thraciers die het land bewoonden. Zij werden onderworpen door de Romeinen. Pas in de 5e tot 7e eeuw vielen de Bulgaren (Turks-Mongoolse nomadenstammen) de landsgrenzen van het huidige Bulgarije binnen. Dit gaf genoeg strijd, maar rond het jaar 681 ontstond het eerste tsarenrijk. Een belangrijke tsaar was Boris I die het cyrillische schrift invoerde en het christendom als nationale godsdienst invoerde.

De geschiedenis die volgde werd vooral getekend door conflicten. De grenzen werden voortdurend verlegd. Landen in de omgeving werden bij de Bulgaarse grenzen getrokken om in een later stadium zich weer los van het Bulgarije te maken.

Een belangrijke periode in de Bulgaarse geschiedenis is die van de Turkse overheersing. Deze periode ging in rond de 14e eeuw. Dit waren donkere tijden voor de Bulgaren. Het land werd geregeerd door provinciale bestuurders, de pasja’s, zij waren oppermachtig en oefenden een wreed en corrupt regime uit. De renaissance die plaats vond in West-Europa ging geheel aan de Bulgaren voorbij.

Pas in de 19e eeuw ontstond er een nationalistische stroming, waarvan de leider al snel door de Turken werd opgehangen. Maar de Russen kwamen de Bulgaren te hulp (ook niet zonder eigen belang) en na jaren strijd ontstond er in 1878 een vredes-overeenkomst. Toen kwam er een tsaar van Bulgarije.

Standbeelden uit het communistische tijdperk vind je overal in Bulgarije. Foto: Jan Tito

Introductie van het communisme

Talloze conflicten stapelden zich op in de periode tussen het tsarenrijk en de 20e eeuw. De Eerste en Tweede Wereldoorlog gingen ook niet zomaar voorbij aan Bulgarije. Het land had grote verliezen geleden na de Eerste Wereldoorlog, en er heerste grote armoede in het land. Tsaar Boris III lonkte tussen de Wereldoorlogen naar de successen van Hitler. Desondanks kreeg hij niet zijn zin en ging de politieke richting van Bulgarije rond de Tweede Wereldoorlog meer uit naar het Russische model van het communisme. Dit kwam mede door het feit dat Rusland in 1944 Bulgarije de oorlog verklaarde. Zij trokken heel snel het land binnen, ontzette het kabinet en het koningshuis, en verklaarde heel snel de oorlog aan Duitsland. De Joodse mensen in Bulgarije waren relatief veilig, aangezien de Duitsers geen ‘zuiveringen’ hebben laten uitvoeren in Bulgarije. Bulgarije heeft nog vele decennia lang de communistische lijn gevolgd.

Democratische republiek sinds 1989

Pas onder het bewind van Gorbatsjov in de Sovjet-Unie met zijn glasnost en perestroika kwamen er veranderingen. Na de val van het communisme in 1989 werd Bulgarije een democratische republiek. Op 18 juni 1990 werden de eerste vrije verkiezingen in 44 jaar tijd gehouden. De politieke richting van het land schommelde daarna per kabinetsperiode van centrumlinks naar centrumrechts.

Winkelstraat in het centrum van Varna, Bulgarije. Foto: Jan Tito

Ontwikkeling van de Bulgaarse politiek

De verkiezingen van 2001 werden verrassend gewonnen door de partij van oud-koning Simeon II: de Nationale Beweging voor Simeon II. (Dit was een zoon van tsaar Boris III, die vlak na een bezoek van Hitler op mysterieuze wijze overleed. Simeon nam op 6-jarige leeftijd het bewind over, onder een driekoppig regentschap). De socialist Georgi Parvanov was de president van Bulgarije tussen 2002 en 2012. Tussen 2005 en 2009 was er een centrumlinks kabinet, maar daarna kregen centrumrechtse partijen weer de overhand. Na de verkiezingen van 2009 trad in Bulgarije een pro-Europese regering aan, onder leiding van minister-president Boyko Borisov. Na aanhoudende hevige protesten van de bevolking tegen hoge energieprijzen diende minister-president Boyko Borisov op 20 februari 2013 het ontslag van zijn regering in.

Rosen Asenov Plevneliev is sinds januari 2012 de president van de Republiek Bulgarije. Boyko Borisov is sinds november 2014 weer opnieuw president nadat zijn centrum-rechtse partij GERB de verkiezingen had gewonnen.

Voor een uitgebreide uitleg van het politieke stelsel, raden wij je aan te kijken op de website van Europa Nu

Bulgaarse Volkspartij in 2007. Foto: Nadejda Chipeva

Roma

De bekendste minderheid in Bulgarije zijn de Roma. Wij kennen deze bevolkingsgroep onder naam ‘zigeuners’. Deze minderheid heeft het moeilijk in Bulgarije ondanks het feit dat er vanuit de regering genoeg regels en voorzieningen worden getroffen om hun situatie te verbeteren. Naar schatting zijn er 600.00 Roma’s, maar hun aantal is moeilijk te tellen, omdat de meeste Roma niet eerlijk durven uitkomen voor hun afkomst. Dit naar aanleiding van discriminatie en racisme.
De werkeloosheid onder de Roma is bijna 90%. Hun opleidingsniveau is minimaal. Het varieert van helemaal geen opleiding tot wat jaren lagere school en misschien een middelbare school, 1% heeft een hogere opleiding. Veel Roma moeten rondkomen van weinig geld (18 Euro per maand, werd ons verteld door een bewoonster van Sheker Mahala=wijk in Plovdiv). Vaak werken ze als schoonmaker, op straat of in de fabriek.
Een andere verklaring voor de grote werkloosheid onder Roma is discriminatie. De status van Roma in Bulgarije is zeer laag.

De Moslim Roma benutten de kansen om geld te verdienen in een grijze sector, met name door handel, in bijvoorbeeld tapijten, met Turkije op te zetten. De Christelijke Roma blijven meer hangen in een lokale, informele economie, waarbij bedelen een belangrijke inkomstenbron is. Dit tot ergernis van veel Bulgaren die vinden dat de Roma lui zijn en dat ze zelf meer moeten ondernemen om hun positie te verbeteren.

Het zou echter onterecht zijn om de Bulgaarse overheden zonder meer te verwijten dat zij niet genoeg aandacht geven aan de problematiek van Roma. Het zijn niet alleen moeilijke tijden voor Roma, in heel Bulgarije gaat het slecht, waardoor er een gebrek aan geld is op alle terreinen.

Dat neemt niet weg dat de Roma de armsten van de armen zijn, waarvoor extra aandacht noodzakelijk is.

 

Roma vader met kind. Foto: Nadejda Chipeva

Taal

Het Bulgaars behoort tot de groep van de zuidslavische talen. Het Bulgaars wordt in het Cyrillische alfabet geschreven en is ontworpen door de broers Cyrillus en Methodius om de Bijbel te vertalen en op papier te zetten, als hulpmiddel om de Slavische bevolking boven Griekenland te kerstenen.

Heeft men het alfabet eenmaal onder de knie dan zal men merken dat de taal praktisch helemaal fonetisch op papier wordt gezet. Het enige probleem voor diegene die Bulgaars wil leren, is de klemtoon die altijd op een andere lettergreep ligt als waar een Nederlander hem verwacht.

Voor de potentiële toerist die nu gelijk de moed opgeeft is het belangrijk te weten dan men met een boel andere talen terecht kan in Bulgarije. Zo leert men op school o.a. Russisch, Engels, Duits, Frans, Spaans en Italiaans. Een heel belangrijke tip voor die mensen die zich met handen en voeten verstaanbaar gaan maken in Bulgarije is dat ‘ja’ knikken, ‘nee’ betekent en ‘nee’ schudden ‘ja’. Er zijn dus twee woorden die men moet leren en dat zijn ‘да’ (da) = ja en ‘не’ (ne) = nee. Ga nooit uit van wat men schudt of knikt maar vraag altijd Да? of Не? Oh en klikken met de tong en het hoofd achterover gooien (buschauffeurs bijvoorbeeld) betekent ook nee!

"

Bulgarije is een land dat zich op economisch gebied sterk ontwikkelt. Het sombere grijs lijkt vervangen door kleur en optimisme.

"

Jan Tito – fotograaf